Εάν η είσοδος στο γυμναστήριο μοιάζει με αγώνα, ένας ερευνητής του University of British Columbia θέλει να το ξέρετε: ο αγώνας είναι πραγματικός και συμβαίνει μέσα στον εγκέφαλό σας. Όσοι από εσάς ξοδεύετε ώρες στο γυμναστήριο με σκοπό να κάψετε όσο το δυνατόν περισσότερες θερμίδες μπορεί να απογοητευτείτε για να μάθετε ότι όλη την ώρα το νευρικό σας σύστημα εργάζεται υποσυνείδητα εναντίον σας. Οι ερευνητές που ανέφεραν στο περιοδικό Current Biology στις 10 Σεπτεμβρίου διαπίστωσαν ότι τα νευρικά μας συστήματα είναι εξαιρετικά έμπειρα στην αλλαγή του τρόπου με τον οποίο κινούμαστε έτσι ώστε να καταναλώνουμε όσο το δυνατόν λιγότερη ενέργεια. Με άλλα λόγια, οι άνθρωποι είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με την τεμπελιά.
Ο Matthieu Boisgontier και οι συνεργάτες του αναζητούσαν απαντήσεις σε αυτό που αποκαλούν «παράδοξο άσκησης» στον εγκέφαλο: εδώ και δεκαετίες, η κοινωνία έχει ενθαρρύνει τους ανθρώπους να είναι σωματικά πιο δραστήριοι, όμως οι στατιστικές δείχνουν ότι παρά τις καλύτερες προθέσεις μας γινόμαστε όλο και λιγότερο ενεργοί.
Τα ερευνητικά ευρήματα, που δημοσιεύθηκαν πρόσφατα στη Νευροψυχολογία, υποδηλώνουν ότι οι εγκέφαλοί μας μπορεί απλά να προτιμούν να βρίσκονται στον καναπέ. “Βρήκαμε ότι οι άνθρωποι αλλάζουν εύκολα τον τρόπο με τον οποίο περπατούν – συμπεριλαμβανομένων των χαρακτηριστικών του περπατήματός τους που έχουν καθιερωθεί με εκατομμύρια βήματα κατά τη διάρκεια της ζωής τους – για να σώσουν πολύ μικρές ποσότητες ενέργειας”, λέει ο Max Donelan του Πανεπιστημίου Simon Fraser στον Καναδά. “Αυτό είναι απόλυτα συνεπές με την αίσθηση ότι οι περισσότεροι από εμάς προτιμούμε να κάνουμε τα πράγματα με το λιγότερο απαιτητικό τρόπο, όπως όταν επιλέγουμε το μικρότερο μονοπάτι για πεζοπορία ή επιλέγουμε να καθίσουμε μάλλον παρά να στεκόμαστε όρθιοι. Εδώ έχουμε δώσει μια φυσιολογική βάση για αυτή η τεμπελιά, αποδεικνύοντας ότι ακόμη και μέσα σε ένα καλά δοκιμασμένη κίνηση όπως το περπάτημα, το νευρικό σύστημα παρακολουθεί υποσυνείδητα τη χρήση ενέργειας και βελτιστοποιεί συνεχώς τα μοτίβα κινήσεων σε μια συνεχή προσπάθεια να κινηθεί ξοδεύοντας τη λιγότερη δυνατή ενέργεια».
“Η διατήρηση της ενέργειας ήταν απαραίτητη για την επιβίωση των ανθρώπων, καθώς μας επέτρεψε να είμαστε πιο αποτελεσματικοί στην αναζήτηση τροφίμων και καταφυγίων, να ανταγωνίζονται για σεξουαλικούς συντρόφους και να αποφεύγουν τους θηρευτές”, δήλωσε ο Boisgontier, μεταδιδακτορικός ερευνητής στο εργαστήριο εγκεφαλικής συμπεριφοράς του UBC στο τμήμα της φυσικοθεραπείας και ανώτερος συγγραφέας της μελέτης. “Η αποτυχία των δημόσιων πολιτικών να εξουδετερώσουν την πανδημία της σωματικής αδράνειας μπορεί να οφείλεται σε διαδικασίες του εγκεφάλου που έχουν αναπτυχθεί και ενισχυθεί σε όλη την εξέλιξη”.
Υπάρχει μια λαμπρή πλευρά σε αυτό, λέει η συγγραφέας Jessica Selinger προσθέτοντας: «Η αίσθηση και η βελτιστοποίηση της χρήσης ενέργειας γίνεται γρήγορα και με ακρίβεια αποτελώντας ένα εντυπωσιακό επίτευγμα από το νευρικό σύστημα. Έτσι, πρέπει να είσαι έξυπνος για να είσαι τόσο τεμπέλης».
Για τη μελέτη, οι ερευνητές στρατολόγησαν νεαρούς ενήλικες, τους κάθισαν μπροστά σε έναν υπολογιστή και τους έδωσαν τον έλεγχο ενός avatar στην οθόνη. Στη συνέχεια προέβαλαν μικρές εικόνες, μία φορά, που απεικόνιζε τη σωματική δραστηριότητα και μία φορά τη σωματική αδράνεια. Οι υποκείμενοι έπρεπε να μετακινήσουν το avatar όσο το δυνατόν γρηγορότερα προς τις εικόνες της σωματικής δραστηριότητας και μακριά από τις εικόνες σωματικής αδράνειας – και στη συνέχεια αντίστροφα.
Εν τω μεταξύ, τα ηλεκτρόδια κατέγραψαν τι συνέβαινε στον εγκέφαλό τους. Οι συμμετέχοντες ήταν γενικά ταχύτεροι στο να κινούνται προς ενεργές εικόνες και μακριά από τεμπέλης εικόνες, αλλά οι ενδείξεις εγκεφαλικής δραστηριότητας που ονομάζονταν ηλεκτροεγκεφαλογράφημα έδειξαν ότι κάνοντας αυτή την κίνηση οι εγκέφαλοί τους απαιτούσαν να δουλέψουν σκληρότερα.
«Γνωρίζαμε από προηγούμενες μελέτες ότι οι άνθρωποι είναι ταχύτεροι στο να αποφεύγουν τις καθιστικές συμπεριφορές και να επιλέγουν τις περισσότερο ενεργές. Η συναρπαστική καινοτομία της μελέτης μας είναι ότι δείχνει ότι αυτή η ταχύτερη αποφυγή φυσικής αδράνειας έρχεται με κόστος “, δήλωσε ο Boisgontier. “Αυτά τα αποτελέσματα υποδηλώνουν ότι ο εγκέφαλός μας προσελκύεται έντονα από τις καθιστικές συμπεριφορές”.
Οι ερευνητές έκαναν κι ένα ακόμα πείραμα. Ο Donelan, ο Selinger και οι συνάδελφοί τους ήθελαν να καταλάβουν γιατί οι άνθρωποι κινούνται με ένα συγκεκριμένο τρόπο, δεδομένου ότι υπάρχουν αμέτρητοι τρόποι για να φτάσουμε από το σημείο Α στο σημείο Β. Αυτό είναι εν μέρει θέμα εξέλιξης και μάθησης. Όμως, οι ερευνητές ήθελαν να μάθουν, σε ποιο βαθμό μπορούν οι οργανώσουν και να προσαρμόσουν την κίνησή τους;
Για να ανακαλύψουν, οι ερευνητές ζήτησαν από τους ανθρώπους να περπατήσουν ενώ φορούσαν ένα ρομποτικό εξοπλισμό. Αυτό επέτρεψε στους ερευνητές να αποθαρρύνουν τους ανθρώπους από το περπάτημα με τον συνηθισμένο τρόπο, καθιστώντας τους πιο δαπανηρούς σε ενέργεια και να περπατούν κανονικά. Ειδικότερα, οι ερευνητές κατέστησαν πιο δύσκολο για τους συμμετέχοντες να στρέψουν τα πόδια τους, τοποθετώντας αντίσταση στο γόνατο κατά τη διάρκεια του κανονικού περπατήματος, ενώ οι ερευνητές χαλάρωσαν αυτή την αντίσταση για άλλους τρόπους περπατήματος.
Αυτό το πρόγραμμα επέτρεψε στους ερευνητές να ελέγξουν εάν οι άνθρωποι μπορούν να αισθανθούν το κόστος ενέργειας και να βελτιστοποιήσουν τις κινήσεις τους σε πραγματικό χρόνο. Και αποδεικνύεται ότι μπορούμε.
Το πείραμα αποκάλυψε ότι οι άνθρωποι προσαρμόζουν τη συχνότητα βημάτων τους για να συγκλίνουν σε ένα νέο ενεργειακό βέλτιστο πολύ γρήγορα – μέσα σε λίγα λεπτά. Επιπλέον, οι άνθρωποι το κάνουν ακόμα και όταν η εξοικονόμηση ενέργειας είναι πολύ μικρή: λιγότερο από 5%. Τα ευρήματα δείχνουν ότι το ενεργειακό κόστος των δραστηριοτήτων μας δεν είναι απλώς αποτέλεσμα των κινήσεών μας, αλλά στην πραγματικότητα διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη συνεχή διαμόρφωση τους.
Το ερώτημα που γεννιέται τώρα είναι αν γίνεται αν οι εγκέφαλοι των ανθρώπων να μπορούν να εκπαιδευτούν εκ νέου.
“Οτιδήποτε συμβαίνει αυτομάτως είναι δύσκολο να παρεμποδιστεί, ακόμα κι αν το θέλετε, επειδή δεν ξέρετε ότι συμβαίνει αυτό. Ωστόσο γνωρίζοντας ότι συμβαίνει αυτό είναι ένα σημαντικό πρώτο βήμα”, δήλωσε ο Boisgontier.
