Είναι γνωστό σε όλους ότι ο ύπνος έχει πολυάριθμες ευεργετικές δράσεις στη ζωή μας, μέσα στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η ενδυνάμωση και παγίωση της μνήμης και της μάθησης. Όσο κοιμόμαστε ο εγκέφαλος μας δουλεύει «τακτοποιώντας» τις πληροφορίες που πήραμε και τα ερεθίσματα με τα οποία ήρθαμε σε επαφή κατά τη διάρκεια της ημέρας. Νέα μελέτη από το Centre for Synaptic Plasticity στο Bristol αποδεικνύει ακόμα μια φορά τα οφέλη του ποιοτικού ύπνου για τη ζωή μας. Εξάλλου δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι διαταραχές στον ύπνο, που συμβαίνουν τόσο σε υγιή άτομα όσο και σε ασθενείς με Alzheimer’s ή Σχιζ οφρένεια, παρεμποδίζουν τις νοητικές λειτουργίες, επηρεάζουν τη μνήμη και γενικά δυσκολεύουν τον εγκέφαλό μας.
Τα αποτελέσματα της έρευνας που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Cell Reports και αναφέρθηκε και στο περιοδικό Trends in Neuroscience αποδεικνύουν ότι τα μοτίβα που ακολουθεί ο εγκέφαλός μας στις δραστηριότητές του κατά τη διάρκεια της ημέρας, ή με άλλα λόγια η αλληλουχία των διαφορετικών συνάψεων που δημιουργούνται για να κωδικοποιήσουν μια πληροφορία, επαναλαμβάνονται κατά τη διάρκεια της νύχτας σε… fast forward! Τι σημαίνει αυτό; Ότι ο εγκέφαλός μας τη νύχτα «τρέχει» πιο γρήγορα, παρόλο που εμείς κοιμόμαστε! Το πιο δραστήριο τμήμα του εγκεφάλου κατά τη διάρκεια της νύχτας φαίνεται να είναι ο ιππόκαμπος, το τμήμα δηλαδή, που είναι υπεύθυνο για τη μάθηση, τη μνήμη και τον προσανατολισμό. Συγκεκριμένα βρέθηκε ότι κατά τη διάρκεια του ύπνου ενδυναμώνονται οι συνάψεις μεταξύ των ενεργών νευρικών κυττάρων και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την παγίωση της μνήμης. Συνεπώς επιλέγοντας ποια ‘μοτίβα’ δραστηριότητας θα επαναλάβει ο εγκέφαλος κατά τη διάρκεια του ύπνου διατηρεί και ενδυναμώνει σημαντικές πληροφορίες! Εξάλλου δεν είναι τυχαίο ότι αν διαβάσουμε κάτι που πρέπει να απομνημονεύσουμε, λίγο πριν κοιμηθούμε, την επόμενη ημέρα μετά από έναν καλό ύπνο το θυμόμαστε πολύ καλύτερα!
Ο επικεφαλής της μελέτης Dr Jack Mellor από το School of Physiology, Pharmacology and Neuroscience του πανεπιστημίου του Bristol λέει ότι «τα αποτελέσματα αυτά αφορούν βασικές διαδικασίες που λαμβάνουν χώρα στον εγκέφαλο κατά την παγίωση της μνήμης στη διάρκεια του ύπνου.
Επίσης φαίνεται ότι το κατά πόσον ο εγκέφαλος είναι σε θέση να επαναλάβει με επιτυχία τα πρότυπα των συνάψεων που έλαβαν χώρα στη διάρκεια της μέρας και κατά τον ύπνο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη συναισθηματική κατάσταση του ατόμου κατά τη στιγμή της μάθησης. Κάτι τέτοιο πρέπει να λαμβάνεται υπόψη από εκπαιδευτικούς σχετικά με το πώς πρέπει να διδάσκουν έτσι ώστε το άτομο να αφομοιώνει αποτελεσματικά την πληροφορία».
Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να τονίσουμε και τη σημασία του ποιοτικού ύπνου και κατά τη διάρκεια των εξετάσεων. Είναι γνωστό ότι κατά τη διάρκεια του ύπνου τα νευρικά κύτταρα του ιπποκάμπου –όπου αποθηκεύονται προσωρινά οι πληροφορίες που διαβάζουμε- επικοινωνούν με αυτά του φλοιού και οι νευρικές ίνες από τον ιππόκαμπο μεταφέρουν τις πληροφορίες αυτές στο φλοιό του εγκεφάλου όπου θα παγιωθούν για να είμαστε σε θέση να τις θυμόμαστε. Ο σωστός ύπνος είναι απαραίτητος προκειμένου να επιτελεστεί αυτή η διεργασία. Σύμφωνα με μελέτες είναι απαραίτητο να κοιμόμαστε σε απόλυτο σκοτάδι ώστε ο εγκέφαλος να αντιληφθεί τη διαφορά και να ξεκινήσει τη «νυχτερινή του βάρδια», καθώς αν υπάρχει έστω και το παραμικρό φως μπορεί να ‘μπερδευτεί’ και να νομίζει ότι είναι ακόμα μέρα και άρα να μην επιτελέσει σωστά το έργο του.
Είναι μεγάλο λάθος να νομίζουμε ότι αν παραλείψουμε τον ύπνο και πάμε να δώσουμε εξετάσεις έχοντας διαβάσει ασταμάτητα όλο το βράδυ θα γράψουμε καλύτερα. Αν κάνουμε κάτι τέτοιο οι πληροφορίες δε θα έχουν το χρόνο να παγιωθούν στον εγκέφαλό μας ενώ αντίθετα το μόνο που θα καταφέρουμε είναι να τον κουράσουμε με πιο πιθανό αποτέλεσμα να μπερδέψουμε ή να μη θυμόμαστε καθόλου αυτά που διαβάσαμε. Επομένως είναι σημαντικό να ‘ακούσουμε’ τις ανάγκες του εγκεφάλου μας και να αφιερώνουμε κάποια διαστήματα ανάμεσα στη μελέτη μας για να τον ξεκουράζουμε ώστε να αποδώσει το μέγιστο των δυνατοτήτων μας!!
