Θεραπεία με διαγονιδιακό δέρμα | Biology.gr

Θεραπεία με διαγονιδιακό δέρμα

Χάρη σε μια διεθνή ομάδα επιστημόνων και γιατρών, ένας επτάχρονος Σύρος πρόσφυγας που έχασε το μεγαλύτερο μέρος του εξωτερικού δέρματός του από μια γενετική ασθένεια που απειλούσε τη ζωή του έχει λάβει τώρα διαγονιδιακή θεραπεία του δερματός του που προέρχεται από τα κύτταρα του, σε ποσοστό μεγαλύτερο του 80% του δέρματος όλου του σώματός του, κι όπως αναφέρει η ερευνητική ομάδα του Nature ο επτάχρονος έχει ανταποκριθεί πάρα πολύ καλά σε αυτή τη θεραπεία.

Μια θεραπεία συνδυασμού γονιδίων και κυττάρων έδωσε σε ένα αγόρι με σοβαρή δερματική νόσο την ευκαιρία για ζωή  και άνοιξε τη συζήτηση για τη δημιουργία και την εφαρμογή νέων θεραπειών στον κλάδο της δερματολογίας

“Η εργασία παρέχει σε βάθος νέες πληροφορίες για τα βλαστικά κύτταρα του δέρματος και αποδεικνύει τη μεγάλη δυνατότητα αυτών των κυττάρων στη θεραπεία μιας καταστροφικής διαταραχής”, λέει ο Allessandro Aiuti, καθηγητής παιδιατρικής στο San Raffaele Scientific Institute της Ιταλίας, ο οποίος δεν συμμετείχε η μελέτη.

«Αυτό καθιερώνει ένα ορόσημο στον τομέα της θεραπείας με βλαστοκύτταρα», γράφει στο The Scientist η Elaine Fuchs, επιστήμονας δέρματος στο Πανεπιστήμιο Rockefeller, η οποία επίσης δεν συμμετείχε στην έρευνα. “Επιπλέον, σημειώνει σημαντική πρόοδο στην επίλυση μιας διαμάχης όσον αφορά τη χρησιμότητα των επιδερμικών βλαστικών κυττάρων”, προσθέτει. Συγκεκριμένα, η μελέτη έχει διευκρινίσει τον τρόπο αναγέννησης των κυττάρων του δέρματος, το οποίο αποτέλεσε αντικείμενο έντονων συζητήσεων μεταξύ των βιολόγων που ασχολούνται με τον τομέα των βλαστικών κυττάρων.

 Έχει επιστρέψει στο σχολείο και παίζει ήδη με τα άλλα παιδιά ποδόσφαιρο… είναι πραγματικά εκπληκτικό

—Michele De Luca,
University of Modena and Reggio Emilia

Η φυσαλιδώδης επιδερμόλυση είναι μια γενετική ασθένεια στην οποία οι μεταλλάξεις γονιδίων της κερατίνης επηρεάζουν το σχηματισμό των ινιδίων της κερατίνης στην επιδερμίδα. Έτσι, το δέρμα είναι πολύ ευαίσθητο σε μηχανική κάκωση και ακόμη και μια ήπια πίεση μπορεί να σπάσει τα κύτταρα προκαλώντας φουσκάλες στο δέρμα. Οι πάσχοντες βρίσκονται, επίσης, σε αυξημένο κίνδυνο λοιμώξεων και καρκίνου του δέρματος και σε σοβαρές περιπτώσεις η ασθένεια μπορεί να είναι θανατηφόρα.

Το καλοκαίρι του 2015, ο ειδικός της αναγεννητικής ιατρικής, Michele De Luca του Πανεπιστημίου της Modena της Ιταλίας ήρθε σε επαφή με γιατρούς στη Γερμανία σχετικά με ένα νεαρό Σύρο αγόρι με πολύ σοβαρή μορφή φυσαλιδώδους επιδερμόλυσης. Η αιτία ήταν μια μετάλλαξη στο γονίδιο που κωδικοποιεί τη λαμινίνη b3-μια πρωτεΐνη του εξωκυττάριου στρώματος που ελέγχει, μεταξύ άλλων, την αγκύρωση των επιδερμικών κυττάρων.

Όταν έφτασε στη Γερμανία με την οικογένειά του, η κατάσταση του αγοριού είχε ήδη χειροτερεύσει σημαντικά – ο De Luca υποπτεύτηκε ότι αυτό συνέβη  λόγω της δυσκολίας που αντιμετώπισε η οικογένεια του παιδιού να φτάσει στη Γερμανία, αλλά και λόγω της έλλειψης σταθερής κλινικής φροντίδας και των γλωσσικών δυσκολιών της οικογένειας. Υποφέροντας από μια διπλή βακτηριακή λοίμωξη, το αγόρι είχε εισαχθεί στο Νοσοκομείο Παίδων του Πανεπιστημίου Ruhr στο Bochum όπου οι λοιμώξεις τελικά οδήγησαν στην απώλεια περίπου 80% της επιδερμίδας του. Οι πιθανότητες επιβίωσης του ήταν τόσο περιορισμένες ώστε η παρηγορητική φροντίδα θεωρήθηκε η μόνη επιλογή.

Ο De Luca είχε προηγουμένως εκτελέσει δύο θεραπείες διαγονιδιακών κυττάρων δέρματος σε ασθενείς με φυσαλιδώδη επιδερμόλυση, αλλά και οι δύο περιορίστηκαν  σε αντικατάσταση μικρών τμημάτων επιδερμίδας – τίποτα κοντά στην κλίμακα που απαιτούσε ο επτάχρονος. Αλλά λόγω της κακής πρόγνωσης του αγοριού, οι γονείς του έδωσαν τη συγκατάθεσή τους για τη διεύρυνση της πειραματικής αντιμετώπισης του γιου τους και οι αρχές χορήγησαν γρήγορα την έγκριση για τη θεραπεία.

Μια βιοψία λήφθηκε από τμήμα της επιδερμίδας του αγοριού που είχε παραμείνει άθικτο και από αυτό, εκχυλίστηκαν τα κερατινοκύτταρα στα οποία έγινε καλλιέργεια και κατόπιν μεταφέρθηκαν με ένα ρετροϊικό φορέα που φέρει την υγιή αλληλουχία για την κωδικοποίηση της λαμινίνης b3. Τα κύτταρα, τα οποία αναπτύσσονται ως φύλλα, στη συνέχεια καλλιεργήθηκαν περαιτέρω μέχρι να παραχθούν αρκετά φύλλα για να καλύψουν τα άκρα και τον κορμό του αγοριού. Μεταμοσχεύθηκαν σε δύο εγχειρήσεις  που πραγματοποιήθηκαν τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο του 2015. Μια τρίτη μικρότερη εγχείρηση έγινε τον Ιανουάριο του 2016 με σκοπό να καλυφθούν τα περισσότερα από τα υπόλοιπα κενά.

Τις εβδομάδες που ακολούθησαν τις επεμβάσεις, τα μεταμοσχευμένα κύτταρα πολλαπλασιάστηκαν για να κλείσουν τα τραύματα. Τους μήνες που ακολούθησαν, οι βιοψίες του δέρματος από το αγόρι έδειξαν ότι το νέο του δέρμα προσκολλάται σταθερά στο υποκείμενο χόριο και είχε κανονική μορφολογία και επίπεδα λαμινίνης b3. Το δέρμα του φαίνεται επίσης να έχει φυσιολογική ελαστικότητα και συμπεριφορά επούλωσης πληγών. Τώρα, δύο χρόνια αργότερα, το δέρμα του αγοριού εξακολουθεί να λειτουργεί όπως πρέπει χωρίς φουσκάλες ή φαγούρα.

Άνοιγμα της συζήτησης για την αναγέννηση του δέρματος…

Η περίπτωση του αγοριού αποτέλεσε το έναυσμα για την αποκάλυψη νέων ιδεών για τον τρόπο με τον οποίο τα κερατινοκύτταρα μπορούν να αναγεννηθούν. Κάθε μήνα, το ανθρώπινο δέρμα αντικαθίσταται εξ ολοκλήρου από νέα κύτταρα, αλλά εάν αυτή η ανανέωση είναι το αποτέλεσμα ενός μεγάλου πληθυσμού εξίσου ισχυρών προγονικών κυττάρων ή ενός μικρότερου αριθμού ξεχωριστών βλαστικών κυττάρων που κυριαρχούν στην αναγέννηση έχει συζητηθεί έντονα.

Εάν η πρώτη κατάσταση ήταν αληθής, οι συγγραφείς υποστηρίζουν ότι τότε η γονιδιωματική αλληλουχία των βιοψιών του δέρματος του αγοριού θα είχε αποκαλύψει ότι το καθένα περιέχει χιλιάδες διαφορετικούς γονότυπους. Όμως, περιείχαν μόνο μερικές εκατοντάδες, υποστηρίζοντας έντονα την τελευταία θεωρία.

“Και οι δύο θεωρίες ήταν έγκυρες, αλλά αυτό που λείπει ήταν η πραγματική απόδειξη in vivo, στους ασθενείς”, λέει ο Aiuti. “Τώρα το έχουμε.”

Μπορεί η κυτταρική θεραπεία δέρματος να μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου;

Η παρουσία εκατοντάδων γονότυπων σε κάθε βιοψία ήταν επίσης ένα καλό σημάδι ότι υπήρχε ποικιλία κυττάρων στο διαγονιδιακό δέρμα του αγοριού και ότι δεν κυριαρχούσε κανένας συγκεκριμένος γονότυπος (ένα σημάδι καρκινικής ανάπτυξης).

Λόγω της τυχαίας ενσωμάτωσης των ρετροϊικών φορέων και της πιθανότητας μιας προκύπτουσας μετάλλαξης που προκαλεί καρκίνο, υπήρξαν ανησυχίες σχετικά με τη χρήση τους στη γονιδιακή θεραπεία. Αλλά, λέει ο Ντε Λούκα, «τα κύτταρα των ασθενών με φυσαλιδώδη επιδερμόλυση είναι ήδη εξαιρετικά επιρρεπή σε καρκίνο. Έτσι, αντικαθιστώντας  τα νοσούντα κύτταρα με λειτουργικά διαγονιδιακά, μπορούμε ακόμη και να μειώσουμε τον κίνδυνο. Επιπλέον, σε περίπτωση καρκινογένεσης, λέει, αυτό θα μπορούσε εύκολα να εντοπιστεί επειδή είναι στο δέρμα.»

«Ακόμη και με τη θεωρητική πιθανότητα καρκίνου, αυτή είναι μια ασθένεια που είναι τόσο καταστροφική για τα παιδιά που αξίζει τον κίνδυνο», λέει η βιολόγος δερματολογίας Valerie Horsley του Πανεπιστημίου Yale που δεν συμμετείχε στη μελέτη.

«Μέχρι σήμερα, δεν υπήρξαν ενδείξεις καρκινικών επεισοδίων στον τώρα εννέα ετών ασθενή ούτε στους δύο ασθενείς που είχαν προηγουμένως λάβει τις θεραπείες μικρότερης κλίμακας», λέει ο De Luca.

Print Friendly, PDF & Email
ΚΟΙΝΟΠΟΙΗΣΗ

Εγγραφείτε στο Newsletter μας!

Μείνετε ενήμεροι για νέα και άρθρα μας.